Waarde lezer, onlangs vroeg ik aan u, om eens te gaan bedenken dat het Audio-glas ook best eens half-vol zou kunnen zijn, in plaats van half-leeg. Daarmee bedoelende dat er altijd wel iets te verbeteren valt in alle sets van de wereld, maar dat we intussen ook ‘gewoon’ erg blij en tevreden mogen zijn met al dat moois wat we hebben. Hieraan toevoegend; probeer eens een aantal dagen af te zien van het ‘technische’ luisteren en ‘gewoon’ te gaan genieten van de muziek. DWING uzelf tot zulks een genoegen. Echt; als het u lukt: gefeliciteerd en geloof me; het muzikale leven is dan waarlijk een festijn. Als een bananenschil waar u dit keer niet over uitgegleden bent.
Edoch… is het ‘fout’ om vanuit de gelukzalige wetenschap dat we zo heerlijk van onze set(s) genieten, dan toch af en toe te dromen over: nòg mooier? Wat mij betreft is het zo dat als iemand z’n algehele ongeluk; ruzie met de buren-, schoonmoeder of werkgever, probeert om te buigen middels het verbeteren van de set, beter eerst in therapie kan gaan. En als het ‘ongeluk’ dan hopelijk opgelost is, eerst weer ‘gewoon’ gaan genieten van de set. En als dat lukt, vanuit dat geluk, bedenkend of het mooier kan.
Kunt u me nog volgen?
Maar gelukkig zullen de meesten onder m’n waarde lezers, zich niet aangesproken hoeven te voelen. En gelukkig ook, is dat ik merk dat het hier bij AUDIO21 praktisch altijd gevuld wordt met blije mensen.
Dus vanwege deze wetenschap dit bericht, aangaande de mogelijke verbetering in uw draaitafel-keten. Best regelmatig wordt me gevraagd hoe de draaitafel keten van iemand verbeterd kan worden. En het antwoord is: de Step-up transformator. Eerlijk gezegd; ik wilde er nooit aan; want alweer een kastje en wat zou het voordeel zijn, ten opzichte van de MC phono versterker? Maar toch… enige tijd geleden wandelde hier ‘meneer Ortofon’ binnen en liet me kennismaken met de op een na kleinste Step-up van Ortofon.
Maar eerst even een klein stapje terug; om te kunnen luisteren naar ons geliefde vinyl, hebben we MM en MC elementen. Heel gemiddeld; de uitgangsspanning van een MM element bedraagt 5 mV en een MC genereert 0,2 tot 0,5 mVolt. (We houden hier de uitzonderingen even buiten beeld). Dus om dit op een ‘fatsoenlijk’ lijnniveau te krijgen, voordat het de (voor)versterker ingaat, moeten deze minuscule stroompjes dus voor-voorversterkt worden. MC dus flink veel meer dan MM.
Vanwege de veel hoger benodigde versterkingsfactor voor MC elementen, zal de kwaliteit van een MC phonoversterker goed- tot zeer goed moeten zijn, teneinde dus volledig en op hoog niveau te kunnen genieten van het oorspronkelijk signaal welke in de elpee geperst is. En vanwege de altijd benodigde R.I.A.A. correctie, zullen we altijd sowieso een phonoversterker nodig hebben. En in principe zit dus in elke MM phonoversterker zo’n benodigde correctie. En ook daarin zijn er weer kwaliteitsverschillen…
Het versterken middels een MC phonoversterker of een Step-up; daar zijn nogal wat technische verschillen in benadering. Ik zal u de meeste technische blabla besparen, maar heel globaal is een MM/MC phonoversterker dus actief en een Step-Up volledig passief (er is dus geen stroom benodigd en letterlijk; we hebben geen stroomkabel nodig). Een (theoretisch) voordeel van het passief zijn, is dat het hierdoor dus ook minder ruis en/of versmering genereert.
Verder is het zo dat een MC phonoversterker een vaststaande afsluitimpedantie heeft, die u (meestal) zelf kunt instellen per element. En afhankelijk is van klank, set, smaak, etc. En nu komt het; een Step-Up als de Ortofon Verto, heeft een afsluitimpedantie, die varieert met de frequentie.
Het ontstaan- en de structuur van harmonische en intermodulatie vervorming verloopt hierdoor anders. De harmonische vervorming in een step-up is het hoogst bij lage frequenties en neemt af wanneer de frequentie toeneemt. Bij een phono pre-amp neemt de vervorming juist toe wanneer de frequentie toeneemt.
Dit gecombineerd met een veel lagere intermodulatie vervorming zorgt bij toepassing van een Step-up voor een groter dynamisch bereik en een neutraler klankbeeld. De muziek klinkt ook sneller. Wat ik dus merk, is dat het spelen middels een Step-up trafo veel meer ‘electronica-loos’ klinkt dan het gros van de MC phonoversterkers. Het is schoner, ruimtelijker, dynamischer, volstrekt neutraal en geeft nog meer het gevoel dat we dichter bij het oorspronkelijke signaal aangeland zijn van de groef in de elpee. Met het gros bedoel ik phonoversterkers van 200 euro tot circa 5.000 euro.
Praktisch is het dus zo, dat gezien de meesten onder u een MM/MC phonoversterker bezitten, de phonoversterker bij het gebruik van een Step-up, voortaan als MM phonoversterker gebruikt kan worden. Dus; toonarmkabel naar Step-up en van Step-up (middels RCA/RCA stekker) een tweede phonokabel naar uw eigen phonoversterker. Die laatste stelt u dan in op (meestal) de laagste gain en gebruikt u de afsluitimpedantie van een MM element; oftewel 47.000 Ohm/47 kOhm.
Dus het is vrij makkelijk te vergelijken of de Step-up een beter/schoner/ruimtelijker/etc. resultaat genereert dan het huidige gebruik van uw phonoversterker.
Onlangs heb ik een vergelijking gedaan met een regelmatige bezoeker en dat is iemand met een set goede oren. En zijn oren zijn niet eens zo groot. Maar dat is een terzijde. Hij zei het heel treffend: “Mark, het is net of de muzikanten bij het gebruik met de Step-up, veel meer zin- en enthousiasme hebben in het musiceren”. Belangrijk is wel dat u het minimaal met uw eigen phonoversterker gaat beluisteren en uiteraard het beste met uw eigen element.
En oh ja, wat kost dit nou zoal? De Virto ontvangt u voor € 995,— en de benodigde phonokabel (RCA/RCA) voor € 275,— totaal dus € 1.270,— inclusief een gezellige luistersessie en een kop koffie.
.
Is dit het waard? Tja; soms wensen mensen een ander element en geven mensen minder, meer of veeel meer van de geldende pecunia of bitcoins uit. Hetzelfde met een andere phonotrap; hoeveel moet u investeren om dezelfde mate van verbetering te genereren? Of welke toonarm dient gemonteerd te worden, teneinde minimaal dezelfde geluidswinst te behalen?
Waarde lezers, u voelt het vast al aan; ondergetekende vind de investering, gezien de geluidswinst, méér dan waard. En daarna een glas rode Bourgogne; ter viering dat u vanuit een positieve grondhouding, tegen een significante verbetering van uw set bent aangelopen. Wat een klein reisje naar Heerde al niet teweeg kan brengen…
Copyright © 2019 AUDIO21, Heerde, door Mark van Braam
Niets uit deze onderstaande informatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, website of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van AUDIO21.
